Упрощенная HTML-версия
2. Рентген сәулесі биолог үшін несімен қызықты? Оған сәуленің тірі
жасушаға қалай әрекет ететіні қызық. Сәйкесінше, зерттеу объектісі
рентген сәулесінің тірі жасушаға әсер ету механизмі болуы мүмкін.
3. Дәрігерге рентген сәулесі несімен қызықты? Дәрігер рентген сәулесінің
көмегімен ауруларды емдеу мүмкіндігін анықтау үшін маңызды, сондықтан
зерттеу объектісі рентген сәулесінің көмегімен қатерлі ісікті емдеу әдісі
болуы мүмкін.
4. Инженер-конструктор үшін рентген сәулесі несімен қызықты? Әрине,
рентген аппаратын жасау. Бұл жағдайда зерттеу объектісі рентген
сәулесінің генераторының әрекет принциптері мен құрылымдық
ерекшеліктері ретінде анықталуы мүмкін.
Келтірілген мысал зерттеудің объектісі мен пәнінің мағыналық
сипаттамасын түсінуге және сәйкестендіруге мүмкіндік береді:
- объект пен пән жалпы да, жеке де сәйкестендіріледі;
- бір объект әртүрлі зерттеулердің пәні бола алады;
- пән зерттеу объектісінің шеңберінде болады;
- зерттеу тақырыбы пәнін анықтайды (пәннің анықтамасы зерттеу пәніне
жақын, онымен сәйкес келуі де мүмкін).
Зерттеу объектісі мен пәнін анықтауда жіберілетін типтік қателіктер:
1) «бұлыңғырлық», анықсыздық, объект шеңберінің негізсіз кеңеюі (негізсіз
кеңеюдің мысалы әлеуметтану, медицина, экономиканың зерттеу объектілері
болып табылатын, жасөспірім, кіші оқушы, бала бола алады);
2) объекттің басқа ғалым саласына «кетуі». Педагогикада жиі кездесетін
қателік,
психология
саласына
«кетумен»
байланысты.
Мысалы,
«информатика пәнін оқыту процесінде жасөспірімнің сөздік-логикалық
ойлауын дамыту процесі» сияқты зерттеу объектісі психологияға қатысты;
3) зерттеу объектісі шеңберінің «тартылуы» (айталық, білім, іскерлік және
дағдыны қалыптастыру процесі негізсіз тар объект болып табылады, оның
назарынан бала тұлғасының дамуы тыс қалады);
4) зерттеу объектісі мен пәнінің сәйкес келуі. Мұндай сәйкестік студенттік
жұмыстарда, курстық және дипломдық жұмыстарда жиі кездеседі. Мысалы,
«Еңбекті оқытуда кіші оқушылардың шығармашылығын дамыту» тақырып
бойынша дипломдық жұмыста кіші оқушылардың шығармашылық процесі
зерттеу объектісі болса, пәні – еңбек сабағында кіші оқушылардың
шығармашылығын дамыту болып табылады.
5) пәннің объект шеңберінен «шығып кетуі». Мысалы, «Жобалық іс-әрекетте
студенттердің ақпараттық құзыреттілігін қалыптастыру» тақырыбы бойынша
зерттеулерде объектісі оқушылардың жобалық іс-әрекеті болып анықталса,
пәні – ақпараттық құзыреттілікті қалыптастыру процесі болып табылады.
Жасалып, жүзеге асырылған жобаларды мысалға алып, айтылған ойды
түсіндірейік.