Упрощенная HTML-версия
Тізбектелген категорияны топостар (топ, жоғары) немесе ортақ
орынның түрлері деп аталады.
2 қосымшада топостардың классификациясы (В. И. Аннушкин)
келтірілген, оларды көпшілік алдында сөз сөйлеу кезінде тілдің түпкі ойы
үшін қолдана алады.
3.4. Жобаны презентациялау және қорғау процедурасы
Жобаны презентациялау немесе қорғау процедураларының негізгі
кезеңдерімен танысайық.
I. Қорғау (презентация) процесін жүргізушінің кіріспе сөзі: сәлемдесу,
мақсатты хабарлау, мінез-құлықтың негізгі ережелері, регламент, талдау
формалары т.б.
II. Жобалық топтың сөз сөйлеуі.
Әрбір топтан 1-2 қатысушы ортаға шығады, берілген уақытта (7-10
минут) мульимедиялық презентацияны қолдана отырып, жобаны толық
таныстырып шығады, жобаны қатысушыларының жұмысын (нобайлар,
бейнероликтер, макеттер т.б.) жұмыс материалдарының дидактикалық және
әдістемелік материалдардың үлгілері ұсынылады.
III. Жобаны талдау. Әрбір топтың сөз сөйлеуі аяқталғаннан кейін
талдау басталады. Презентацияда жобаны талдаудың қорғауда талдаудан
айырмашылығы алғашқысында жобаға бағалаудың болмауынан көрінеді,
өйткені оның мақсаты тыңдармандарды негізгі идеямен, күтілетін
нәтижесімен таныстыру болып табылады.
Жобаны қорғау кезіндегі талдау оның бағалануын білдіреді, сондықтан
«ақ-қара оппоненттеу» принципі бойынша талдау жүргізіледі, ол ұсынылған
жобаның күшті жақтарын анықтауға, кемшіліктерді қайта жасауға болатын
сәттерді анықтауға бағытталады. Екі жағдайда да талдау диалогты қолдану
арқылы орындалады, ал сұрақ-жауап формасы жүргізуші мен тыңдармандар
арасында кері байланыс жасауға мүмкіндік береді.
Негізгі сұрақ түрлерін қарастырып өтейік (8 кесте).
Кесте 8. Жобаның презентациясы немесе қорғау сұрақтарының түрлері
Сұрақ түрі
Сөз сөйлеушіге сұрақ қою үшін қолданатын
клик-сөздер (үлгі фраза)
Сөз сөйлеушінің
жауап формалары
Нақтылау үшін
(мен нені қалай
естідім?)
Нақтылап жіберіңізші, өтінемін...
Мен дұрыс естідім бе, ...
Қайталап жіберіңізші, өтінемін...
Нақтылау, қайталау
немесе айтылған
ойды қайта
тұжырымдау
Дамыту үшін
(Жаңа
қосымша
ақпарат алу)
Сіз тағы да қосымша ақпарат айта аласыз ба...
түсіндіре аласыз ба, ... түсінік бере аласыз ба,
...нақтырақ айтасыз ба...
Сонымен қатар сұрақтар қолдануға болады: Не?
Қайда? Қалай? Қашан? Не үшін? т.б.
Комментарий,
түсіндірме, түсіндіру,
жаңа ақпаратты
хабарлау
Түсінікті
анықтау
(Нені, қалай
Мен сізді дұрыс түсіндім бе? Одан кейін:
- тезисты толық қайталау;
- сөз тіркесін қайталау;
Пікір, көзқарас, жаңа
ақпаратты
тұжырымдау